Nu we verder het seizoen induiken van het vastklampen aan kruiken en zeuren over het weer, dacht ik dat ik het op me zou nemen om jullie allemaal te trakteren op een langverdiende Secret London geschiedenisles. Het onderwerp van keuze van vandaag, hoor ik je vragen? Londen is natuurlijk ijskoud. Pak een kopje thee en een knus dekentje, mensen – jullie zullen ze nodig hebben.
Het zal niemand verbazen dat Londen in de winter altijd al berucht is geweest om de kou. Maar wist je dat de hoofdstad ooit zo koud was dat de Theems helemaal dichtvroor? Nou ja, de Theems bevroor een paar keer tijdens de periode die nu bekend staat als de ‘Kleine IJstijd‘, maar één winter (bekend als de Grote Vorst) was zo koud dat de rivier bedekt werd met 12 centimeter stevig ijs, om plaats te maken voor de twee maanden durende Grote Vorsttentoonstelling – maar daarover later meer…
Het weer was natuurlijk deels verantwoordelijk voor het dichtvriezen van de Theems, maar ook de London Bridge speelde een rol. De middeleeuwse brug was destijds gebouwd op verschillende pijlers die vrij dicht bij elkaar stonden. Tijdens de winters kwamen er stukken ijs vast te zitten tussen de kieren tussen de pijlers, die als een dam voor de rivier fungeerden en het daardoor gemakkelijker maakten om de rivier te laten dichtvriezen. De Theems werd gebruikt als belangrijkste transportmiddel in Londen, dus toen het vroor konden veel mensen hun werk niet doen of niet komen waar ze moesten zijn. Maar Londenaren zijn niets anders dan veerkrachtig en opportunistisch en dus deden ze hun uiterste best om het beste te maken van een slechte situatie.
De grote vorstmarkt
Ergens halverwege november 1683 begon de temperatuur in Londen drastisch te dalen en halverwege december was de Grote Vorst officieel begonnen. Op 5 januari 1684 was de Theems helemaal dichtgevroren tot een stevige ijslaag. Enkele pioniers uit Londen besloten de sterkte van het ijs te testen en een koets en zes paarden werden met succes over de bevroren rivier gereden. De test was officieel geslaagd en de volgende dag ( 6 januari – op de dag af 341 jaar geleden) was het stuk ijs tussen de oevers gevuld met rijen inderhaast gebouwde kraampjes en stalletjes. De Grote Vorstkermis was begonnen.
Wat volgde was een griezelige mengeling van geluk en ontbering. Hoewel de strenge vorst voor sommigen een tijd van drastische armoede, kou en honger betekende, gebruikten de altijd veerkrachtige Londenaren het als een manier om geld te blijven verdienen en positief te blijven. Op de beurs stonden kraampjes met allerlei soorten eten, drinken en souvenirs op het wateroppervlak van de Theems, naast tijdelijke schaatsplekken, pop-up pubs en ruimtes om spelletjes te spelen en poppenkastvoorstellingen te bekijken. In wezen liep de Great Frost Fair, zodat Winter Wonderland kon draaien…
De grote hoeveelheid gewicht die op het oppervlak van de rivier werd gehouden, was op zijn zachtst gezegd hachelijk en het leidde tot enkele tragedies. De Grote Vorstkermis kwam tot een einde in februari 1684, na bijna twee maanden vorst. In de loop van 400 jaar werden er in totaal negen Frost Fairs gehouden op het bevroren oppervlak van de Theems. Sommige voor de Grote Vorst, andere erna. Maar de ongeëvenaard strenge winter van 1683-1684 betekende dat de Grote Vorsttentoonstelling de enige was die zo omvangrijk was en zo lang duurde dat het een soort plaatselijke attractie werd. De laatste Frost Fair werd in 1814 gehouden en gelukkig is de Theems sindsdien nooit meer dichtgevroren.